વૈદિક જ્યોતિષ

નવગ્રહ શાંતિ મંત્ર આ એક્શ્લોકી મંત્રમાં બ્રહ્મા (સૃજન કરનાર), મુરારિ (શ્રી વિષ્ણુ, પાલન કરનાર), ત્રિપુરાન્તકારી (શિવજી, સંહારક) અને સર્વે નવ ગ્રહોને જીવનમાં સુખ-શાંતિ અર્પવા હેતુ પ્રાર્થના કરવામાં આવી છે. બ્રહ્મા મુરારિ ત્રિપુરાન્તકારી ભાનુ: શશિ ભૂમિ-સૂતો બુધશ્ચ | ગુરુશ્ચ શુક્ર: શનિ રાહુ કેતવ: સર્વે ગ્રહા શાન્તિ કરા ભવન્તુ || નવગ્રહ પીડાહર સ્તોત્ર ગ્રહ જનિત પીડાની શાંતિ માટે નવગ્રહ પીડાહર સ્તોત્રના પાઠ કરવામાં આવે છે. કોઈ ચોક્કસ ગ્રહની શાંતિ માટે અલગથી તે ગ્રહ માટેના ચોક્કસ સૂત્રના પાઠ પણ કરી શકાય. ગ્રહાણામાદિરાત્યો , લોકરક્ષણકારકઃ । વિષમસ્થાનસંભૂતાં પીડાં હરતુ મે રવિ : ॥ ૧ ॥   (સૂર્ય) રોહિણીશઃ સુધામૂર્તિઃ સુધાગાત્રઃ સુધાશનઃ । વિષમસ્થાનસંભૂતાં પીડાં હરતુ મે વિધુઃ ॥ ૨ ॥  (ચન્દ્ર) ભૂમિપુત્રો મહાતેજા જગતાં ભયકૃત્‌ સદા । વૃષ્ટિકૃદ્‌ વૃષ્ટિહર્તા ચ પીડાં હરતુ મે કુજઃ ॥ ૩ ॥  (મંગળ) ઉત્પાતરૂપો જગતાં ચંદ્રપુત્રો મહાદ્યુતિ: । સૂર્યપ્રિયકરો વિદ્વાન પીડાં હરતુ મે બુધઃ ॥ ૪ ॥   (બુધ) દેવમંત્રી વિશાલાક્ષઃ સદા લોકહિતે રતઃ । અનેકશ...

નવગ્રહ સ્તોત્ર શ્રી વેદ વ્યાસ મુનિ દ્વારા રચવામાં આવ્યો છે. જેમાં નવ ગ્રહોના મંત્રોનો સમાવેશ થાય છે. આમાંથી કોઈ ચોક્કસ ગ્રહ માટેના ચોક્કસ મંત્રનો અલગથી પણ જાપ કરી શકાય છે. એકાગ્રતાથી અને શ્રદ્ધાપૂર્વક નવગ્રહ સ્તોત્રના પાઠ કરવાથી નવેય ગ્રહોના આશીર્વાદ એકસાથે મેળવી શકાય છે. અહીં ગ્રહોને દેવતાના સ્વરૂપમાં જોવામાં આવ્યા છે. આ સ્તોત્ર સાદી ભાષામા રચાયેલો છે પરંતુ તેના દરેક શ્લોકની અંદર ગૂઢાર્થ રહેલો છે. સ્ત્રોતમાં જ કહેવાયું છે કે જે આ સ્તોત્રનો પાઠ કરે છે તેના વિઘ્નો અને બાધાઓ દૂર થાય છે. ઐશ્વર્ય અને આરોગ્યની પ્રાપ્તિ થાય છે. ગ્રહ-નક્ષત્રથી ઉત્પન થયેલી પીડા શાંત થઈ જાય છે. દરેક શ્લોકનો ભાવાર્થ નીચે આપેલ છે. જેથી અર્થ સાથે સ્તોત્રને સમજી શકાય. ॥ નવગ્રહ સ્તોત્ર ॥ જપાકુસુમ સંકાશં કાશ્યપેયં મહાદ્યુતિમ્  ।   તમોરિં સર્વપાપઘ્નં પ્રણતો ઙસ્મિ દિવાકરમ્  ॥ ૧ ॥   જાસૂદના ફૂલ (જે ઘેરા લાલ રંગનું છે) સમાન જેની કાન્તિ છે, કશ્યપ કુળમાં જેમનો  જન્મ થયો છે, જે મહાતેજસ્વી છે, અંધકાર જેમનો શત્રુ છે, જે બધાં પાપોને નષ્ટ કરી નાખે છે, એ સૂર્ય ભગવાનને હું પ્રણામ કરું છું. ...

પ્રિય વાચકમિત્રો, જન્મભૂમિ પંચાંગ વિ.સં ૨૦૭૦-૭૧ (નવેમ્બર ૨૦૧૩થી માર્ચ ૨૦૧૫ સુધી)માં આપ મારો ‘ પરસ્પર કારક ગ્રહો ’ વિષય પરનો લેખ વાંચી શકશો. આ લેખમાં જ્યોતિષ ગ્રંથોમાં વર્ણવેલ પરસ્પર કારક ગ્રહો અંગેના વિવિધ મતની છણાવટ કરેલ છે. જાતકને નીચેથી ઉચ્ચ સ્થાને પહોંચાડી દેનાર અને કુંડળીમાં યોગોનું વિશ્લેષણ કરતી વખતે વિશેષ મહત્વ ધરાવનાર આ યોગની ઉદાહરણ કુંડળીઓ આપીને સવિસ્તાર ચર્ચા કરેલ છે. આશા છે કે જ્યોતિષના જીજ્ઞાસુઓની જ્ઞાન પિપાસા સંતોષવામાં આ લેખ ઉપયોગી નીવડશે. લેખ વાંચીને આપના પ્રતિભાવો ચોક્કસ જણાવશો.

પ્રિય વાચકમિત્રો, સંદેશ પંચાંગ વિ.સં. ૨૦૭૦-૭૧મા આપ મારો ‘જ્યોતિષ ફળકથનમાં સંશોધનની સંભાવના’ નામક લેખ વાંચી શકશો. આ લેખમાં આધુનિક યુગમાં જ્યોતિષ ફળકથનમાં સંશોધનની જરૂરીયાત અને વિશેષ કરીને એક સ્ત્રીની દ્રષ્ટિએ પૌરાણિક જ્યોતિષને આધુનિક સંદર્ભમાં મૂલવવાનો પ્રયાસ કરેલ છે. આશા રાખું છું જ્યોતિષમાં રસ ધરાવતા મિત્રોને આ લેખ પસંદ પડશે. લેખ અંગેના આપના પ્રતિભાવ આવકાર્ય છે.

હાલમાં જ એક વાચકમિત્રએ બ્લોગ પર કોમેન્ટ કરી છે. જે શબ્દશ: નીચે મુજબ છે. “ Mdme davdaji, i want to learn this. can u not start astrology teaching systematically on ur site. I feel this is a god given gift and must be shared with people. If ur sound financially, normally its expected not to charge for any favour. you can start teaching or puuting articles on astrology on u site from beginning and not half heartedly hardi ” જવાબ થોડો લાંબો હોવાથી અહીં જ લેખ સ્વરૂપે આપી રહી છું. ઉપરાંતમાં મને લાગ્યું કે આ કોમેન્ટમાં ઉલ્લેખિત વિષયની ચર્ચા આ બ્લોગ પર આવતા અન્ય વાચકમિત્રો સાથે કરવી પણ જરૂરી છે. આ એવા સવાલો છે જે ઘણીવાર આ બ્લોગ ઉપર અથવા અંગત રીતે મને પૂછવામાં આવે છે. તો ચાલો શરૂ કરીએ એક પછી એક સવાલોના એક પછી એક જવાબ! સવાલ : i want to learn this. can u not start astrology teaching systematically on ur site.     જવાબ : આપ જ્યોતિષ વિષયમાં રસ ધરાવો છો અને શીખવા માગો છો તે જાણીને આનંદ થયો. આ બ્લોગ પર મે ‘જ્યોતિષ શીખો’ શ્રેણી શરૂ કરેલ જ છે. જેમાં પાયાથી અને પદ્ધત...

આવતીકાલે એટલે કે ૩૧ મે, ૨૦૧૩ના રોજ પ્રાત:કાળે ૬.૪૯ કલાકે ગુરુ મહારાજ રાશિ પરિવર્તન કરી રહ્યા છે. ગુરુ વૃષભ રાશિમાંથી નીકળીને મિથુન રાશિમાં પ્રવેશ કરશે. અહીં તે ૧૮ જૂન, ૨૦૧૪ સુધી ભ્રમણ કરશે. મિથુન રાશિમાં પ્રવેશ કર્યા તુરંત બાદ ૭ જૂન, ૨૦૧૩થી અસ્ત થઈ જશે. જે બાદમાં ૩ જૂલાઈ, ૨૦૧૩ના રોજ ઉદય થશે. ૭ નવેમ્બર, ૨૦૧૩થી ૬ માર્ચ, ૨૦૧૪ દરમિયાન ગુરુ વક્રી ગતિથી ભ્રમણ કરશે. જ્યોતિષમાં ગુરુના રાશિ પરિવર્તનને આશાભરી નજરે જોવામાં આવે છે. ગુરુ એ ‘આપનારો’ ગ્રહ છે. તે જે પણ ભાવમાંથી પસાર થાય છે કે જે ભાવ કે ગ્રહ પર દ્રષ્ટિ કરે છે તેને લગતું કંઈક ને કંઈક શુભ ફળ જરૂર આપે છે. દેવોના ગુરુ એવા બૃહસ્પતિ મહારાજ વિપુલતાના કારક છે. ગુરુનું મિથુન રાશિમાં ભ્રમણ આપની જિંદગીને પણ વિપુલતાથી ભરી દે તેવી શુભેચ્છાઓ. આવો જોઈએ કે રાશિ અથવા જન્મલગ્ન અનુસાર ગુરુનું મિથુન ભ્રમણ બાર રાશિઓને કઈ રીતે પ્રભાવિત કરશે. અહીં નોંધશો કે નીચે વર્ણવેલ ફળ સ્થૂળ છે. સૂક્ષ્મ ફળનો આધાર વ્યક્તિગત કુંડળીમાં રહેલા ગ્રહો, દશા-મહાદશા, અષ્ટકવર્ગમાં જે-તે ભાવને મળેલાં બિંદુઓ વગેરે અનેક બાબતો પર રહેલો છે. મેષ (અ, લ, ઈ) : મેષ રાશિને ગુરુ...

પંચક એટલે પાંચનો સમૂહ. દર મહિને ચન્દ્રના કુંભ અને મીન રાશિમાંથી પસાર થવાના સમયને પંચક કહેવામાં આવે છે. ભારતીય જ્યોતિષ અનુસાર એક રાશિચક્ર ૧૨ રાશિઓ અને ૨૭ નક્ષત્રોનું બનેલું છે. ચન્દ્ર આશરે ૨૭ દિવસમાં રાશિચક્રનું એક ભ્રમણ પૂરું કરે છે. એટલે કે એક રાશિમાંથી પસાર થતા ચન્દ્રને આશરે સવા બે દિવસ જેટલો સમય લાગે. કુંભ અને મીન એ બે રાશિઓમાંથી પસાર થતા ચન્દ્રને આશરે પાંચ દિવસ લાગે છે. આથી આ પાંચ દિવસનાં સમૂહને પંચક કહેવામાં આવે છે. ઉપરાંતમાં કુંભ અને મીન રાશિમાં કુલ પાંચ નક્ષત્રો સમાયેલા છે. આથી આ પાંચ નક્ષત્રોના સમૂહને લીધે પણ ચન્દ્રના આ પાંચ નક્ષત્રમાંથી પસાર થવાના કાળને પંચક કહેવામાં આવે છે. પંચકનો પ્રારંભ ધનિષ્ઠાના ત્રીજા ચરણથી થાય છે અને શતભિષા, પૂર્વભાદ્રપદ, ઉત્તરભાદ્રપદમાંથી પસાર થઈ રેવતિ નક્ષત્રની સમાપ્તિએ અંત પામે છે. બીજા શબ્દોમાં ચન્દ્ર જ્યારે કુંભ રાશિમાં પ્રવેશ કરે ત્યારે પંચકનો પ્રારંભ થાય છે અને મેષ રાશિમાં પ્રવેશ કરે એટલે અંત આવે છે. પંચક કાળ દરમિયાન પાંચ કાર્યો કરવા વર્જિત ગણવામાં આવ્યા છે. ઘાસ, લાકડું વગેરે ઈંધણ એકઠું કરવું, દક્ષિણ દિશાની યાત્રા કરવી, ઘર પર છત નાખવી, પલંગ ...